Özge Özder

Özge Özder

Doğumu
01/04/1978 - Ankara

Eğitimi
H.Ü. Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü lisans ve yüksek

Oynadığı Diziler
Dudaktan Kalbe
İyi Aile Robotu
Aşkın Mucizeleri
Uy Başuma Gelenler
Haziran Gecesi
Hayat A.Ş.
Estağfurullah Yokuşu
Çifte Bela
Dadı
Sonbahar Kadınları
Ferhunde Hanımlar

Oynadığı Sinema Filmleri
Sıfır Dediğimde
Sınav
Başka Semtin Çocukları

hoş kdn ii oyuncu

Çoo..k sefiom....

ben haziran gecesinden tanıyorum
ii bi oyuncu

_yagmur_ demiş ki:

.::MerVe::. demiş ki:

ben haziran gecesinden tanıyorum
ii bi oyuncu

Bende haziran gecesi favori dizimdi onuda çok seviyodum

cok iyi bir oyuncu cok seviyorum

bn sadece dudaktan kalbede farkettm kadını..ama pek fazla öyle sevmiyorumm..

ii bir oyuncu

dün tv de röportajını grdüm tiyatrosundan sahnelerde wardı çok yetenekli

_yagmur_ demiş ki:

dün tv de röportajını grdüm tiyatrosundan sahnelerde wardı çok yetenekli

Aa hangi knalda ya..arasaydn... açardm hemen tv yi.

+_Gözde_+ demiş ki:

_yagmur_ demiş ki:

.::MerVe::. demiş ki:

ben haziran gecesinden tanıyorum
ii bi oyuncu

Bende haziran gecesi favori dizimdi onuda çok seviyodum

evet benmdee

ii bi oyuncu

KumsaL demiş ki:

_yagmur_ demiş ki:

dün tv de röportajını grdüm tiyatrosundan sahnelerde wardı çok yetenekli

Aa hangi knalda ya..arasaydn... açardm hemen tv yi.

show tvde grdüm çok ksaydı ztn arayamadm ösür

dudaktan kalbede oynuyo bende diziden nefret ettiğim için izlemiorum oyunculuğunu pek bilmem ama yapmacık gibi biraz

Ben de böyle final yapardım


Dudaktan Kalbe'nin oyuncusu Özge Özder dizinin final bölümünü yorumladı.


CNNTÜRK'te ekrana gelen Cengiz Semercioğlu'nun sunduğu Full Ekran programına dizideki rol arkadaşı Burak Hakkı ile birlikte konuk olan Özge Özder, 'Uyarlama yapmak esere saygı çerçevesinde yapılmalı. Ben buna inanıyorum' diye konuştu.

Cengiz Semercioğlu, Reşat Nuri Güntekin'in bir eserini alıp 75 bölüm uyarlamanın mümkün olmadığını hatırlattı.

Özge Özder, Dudaktan Kalbe dizisinde kendilerinin genelde kitaba sadık kaldıklarını ifade etti ve 'Ama şöyle bir durum var. Yani 90 dakikalık her hafta yayına yetiştireceğiniz bir bölüm yazıyorsunuz. Bizim yazarlarımızın tabii ki hayal dünyası, tabii ki yan karakterler renklendirecektir. Ama genel gidişatımız, ana hatlar her zaman kitaba sadık gitti' dedi.

Dudaktan Kalbe'nin finalini de yorumlayan Özge Özder, 'Ben de böyle bir final yapardım. Ben de beğendim finali' diye konuştu.
Televizyon Gazetesi

DİZİ BİTİNCE ÇOK AĞLAMIŞ Dudaktan Kalbe dizisinde iyi bir ekiple çalıştıklarını anlatan Özge Özder, 'Aile gibi olduk' dedi.


Televizyon Gazetesi'nin haberine göre; CNNTÜRK'te ekrana gelen Cengiz Semercioğlu'nun sunduğu Full Ekran programının konukları Dudaktan Kalbe dizisinin oyuncuları Burak Hakkı ile Özge Özder idi.

75 bölüm süren ve finali yapılan dizinin çekimlerinden önce kimseyi tanımadığını anlatan Burak Hakkı, "Herkesle yeni tanıştığımız bir projeydi. Ekip de yeniydi. Bu kadar insan böyle oyuncu olarak, set ekibi olarak 70-80 kişi çok iyi uyum sağladı" diye konuştu.
Set ortamını çok özlediğini ifade eden Özge Özder ise "Aile gibi olduk. Ben hiç bu kadar çok ağladığımı hatırlamıyorum" dedi.

Binlerce farklı kadınım

Özge Özder için oyunculuk var olmanın yolu... İçindeki kadınları oynayarak açığa çıkarıyor. “Dudaktan Kalbe” dizisinde şımarık ve zengin bir kadın rolünde çıktı karşımıza. Özder, yakında, bir psikolojik gerilimde baş rolü oynayacak, bir de şiddeti konu alan bir tiyatro oyununa hazırlanıyor...



Cumhuriyet/Dergi- Dudaktan Kalbe dizisinin çelik prensesi olarak iki yıldır ekranlarda Özge Özder. O, tiyatroya gönül vermiş ve yıllarca bunun peşinde koşmuş bir tiyatro tutkunu. Gözlerindeki ışıltıdan belli tutkusu. Yaşamdaki arayışı da oyunculuk üzerine hep. İçindeki farklı kişilikleri tanımak, onları dışarı çıkarmak, empati kurabilmek istiyor.

Ülke sorunlarına duyarlı, yaşananların farkında. Evinin girişine “Tehlikenin Farkında mısınız?” yazısı asması da bundan. Sıcak ve samimi. Bugünlerde yazın çekimlerine başlayacağı psikolojik gerilim türündeki filmin heyecanını yaşıyor. Farklılıklara açık, yenilikçi düşünüyor. Yapacak çok şeyi, söyleyecek çok sözü var yaşama ve yaşananlara dair.

Özder’le oyunculuk serüveninden gelecek projelerine dek pek çok şeyi konuştuk.

Haksızlıklara ağlayan, hayvanlara yapılan acımasızlıklara dayanamayan, elinden geldiğince mücadele ederek geçirdiği bir çocukluk yaşamış Özder. Hâlâ da aynı inancı taşıyor gözlerinde. Önce hukuk okumak istemiş, sonra psikiyatriye karar vermiş. Çünkü insanın doğasını, ruh halini anlamak istemiş. Üniversiteye hazırlanırken gittiği dershanede coğrafya dersi sırasında bir anda kararını vermiş, kitaplarını toplayıp, soluğu Ankara Devlet Konservatuvarı’nın bahçesinde almış; hayallerinin okulunda. Ortaokulda başlayan tiyatro aşkını, bir ömre yaymak istediğini ilk anladığı yer burası. “Aslında kendimiz seçeriz kim olduğumuzu. Sanırım ben, kendimi seçemediğim için oyuncu oldum” demiş konservatuvarı kazandıktan sonra günlüğüne tuttuğu notta. “Her seçimin diğer seçimlerden vazgeçmek olduğunu biliyordum. Bundan kurtulmak için oyuncu oldum. Gündelik hayatta kim olduğumla ilgili bir sorunum yok, ama oyunculuk sayesinde bazen bir mühendis, bazen bir avukat oluyorum. Bazen fahişe, bazen bir ev hanımı, dansçı, yatalak olabiliyorum. Bu özgürlüğü seviyorum” diyor. Tek kişi olamadığından söz ediyor. Bu bir omurgasızlık değil, kalıplara sıkışmak istemiyor. Şablonlarla bir derdi var. “İçimde binlerce kadın var ve onların belki de bir soluk alanı oyunculuk” diyor. Canlandırdığı karakterlerle toplumun baskıladığı tanımlılığa karşı duruyor.

Elif Özge Özder

Asıl adı Elif Özge Özder. Kendi anlatımıyla Elif, korunaklı, kırılgan tarafı. Özge ise koruma kalkanı; güçlü duran, her şeye yetebilen. Bir tarafıyla herkese ve her şeye açıkken, bir tarafıyla da korumaya alıyor kendini. Yaşamdaki arayışı ise yine oyunculuk üzerine. Yapmak istediği çok şey var, ama “Zamanla” diyor. Sırasını bekliyor belki de. Türkan Saylan’ın cenazesinde ve bir gün önce tiyatrocuların Taksim Anıtı’na yaptığı yürüyüşte de aynı şeyleri hissetmiş. “Orada toplanan insanlar, bu dünya için endişelenen, bazı şeylere kafa yoran, gerçek insanlardı. Kirlenmemişlik vardı yüzlerde. Bu güncel bir örnek. Daha pek çok insan, pek çok aydın var hassasiyetleri ve çalışmaları bilinen. Umarım bir gün maddi endişeler ve yaşamdaki kaygıları geride bırakıp, ben de istediğim yönde bayrak tutabilirim” diyor.

Gerek tiyatronun durumuyla gerekse ülkede yaşananlarla ilgili halkı bilinçli olmaya ve destek vermeye çağırıyor Özder. “Ancak böyle ayakta durabiliriz” diyor, “Sesimizi çıkaracağız. Kendi adıma yaşadığım ülkeyi çok seviyorum. Önceliklerimden biridir bu. Kimileri, bıktım bu ülkeden çekip gideceğim, diyor. Bu haksızlık bence. Çekip gidersek ne olacak? Hediye mi edeceğiz birilerine, buyurun mu diyeceğiz? Bu ülkede aydınlık insanların olduğuna inanıyorum. Umudum var.”

Prenses Cavidan hasret çekiyor

“Dudaktan Kalbe”nin ekranlara veda etmesi, dizinin Prenses Cavidan’ı Özge Özder’i üzdü. “Ekipteki arkadaşlarımı şimdiden özledim” diyen oyuncu, bu boşluğu nasıl dolduracağını ise çok geçmeden buldu. Dizinin bitmesini fırsat bilip tatile çıkmak yerine kağıda kaleme sarılan ve senaryo yazmaya başlayan Özder, en büyük hayalinin Ferzan Özpetek ve Fatih Akın’la çalışmak olduğunu söylüyor.

“Dudaktan Kalbe” ekranlara veda etti. Nasıl hissediyorsunuz kendinizi?
- Her şeyden önce “Dudaktan Kalbe”de olmak bana çok mutluluk verdi. O dizi teklif edilmeden önce “Yaprak Dökümü”nün tanıtımları dönüyordu ve ben de iç geçirmiştim “keşke bu işte olsaymışım” diye. Çok az dizide bunu hissederim gerçekten. “Dudaktan Kalbe”nin teklifi gelince de diğer projeleri dikkate almayıp hemen onu seçmiştim. Tabii bu kararımda şirketin Ay Yapım, yönetmenin ise “Haziran Gecesi”ndeki yönetmenim Andaç Haznedaroğlu olması büyük rol oynadı. ıyi ki kabul etmişim.

Ekip içindeki uyum nasıldı?
- Ekip açısından da şanslıydık. Çünkü birbirini çok seven insanların aynı projeye denk gelmesine pek sık rastlanılmaz. Çok keyifli bir setti bizimkisi gerçekten... şimdiden birbirimizi özlemeye başladık, finale adapte olamadık.

Seyircinin Prenses Cavidan’a yaklaşımı nasıldı? Sokakta nasıl tepkiler alıyordunuz?
- Seyircinin tepkisi çok olumluydu. Sokakta “Prenses prenses” diye çağırıyorlardı. Negatif bir tipi canlandırsam da beni beğendiklerini, karakteri çok doğru oynadığımı, karaktere çok yakıştığımı söylediler hep...

Zor bir rol müydü?
- Zor demeyelim de, benim için değişik bir roldü. Daha önce oynadıklarımın tam zıttı bir karakterdi çünkü Cavidan... Bu değilim benim için çok iyi bir egzersiz oldu. Yelpazem genişledi, bir renk daha kattım. Dolayısıyla, her açıdan benim için çok çok iyi geçen iki sezondu. Çok mutluyum. Keşke devam edebilseydik ama her şeyi tadında bırakmakta fayda var. Güzel bir noktada bitirdik.

TİYATROLAR SEYİRCİ SIKINTISI ÇEKMİYOR

Dizi sürerken ıstanbul şehir Tiyatroları’ndaki çalışmalarınıza da devam ediyordunuz. “Dudaktan Kalbe”nin popülaritesi tiyatroyu nasıl etkiliyordu?
- Aslında tiyatrolarda sanıldığı kadar ciddi bir seyirci problemi yok. Öyle lanse edilmesi bazı insanların hoşuna gitse de iyi oyunlar, iyi filmler bir şekilde hak ettikleri ilgiyi görüyor. Bir de şehir Tiyatroları’nda olduğum için ben biraz şanslıyım. Çünkü oranın belli bir izleyici kitlesi zaten var. Hemen hemen bütün oyunları takip ediyorlar. Biz seyirci sıkıntısı çeken bir kurum değiliz. Özel tiyatrolarda da iyi oyunlar sahnelendiğinde yer bulmak güç oluyor. Yani aslolan izleyicinin açlığını doğru noktada yakalayıp, ona göre projeler çıkarmak...

Andaç Haznedaroğlu ile bu iki kez çalıştınız. Size “yönetmen oyuncusu” diyen oluyor mu?
- Andaç Haznedaroğlu bana her zaman “En uzun çalıştığım oyuncu sensin” der. Ama ben “Dudaktan Kalbe”nin görüşmelerine ilk gittiğimde yönetmen belli değildi. Andaç Haznedaroğlu dendiğinde havalara uçtum o yüzden... Tabii ki bütün oyuncular yönetmenin onayından geçer, ama “Bunlar iyi anlaştılar, birbirlerini işlere sürüklüyorlar” diye bir düşünce de oluşmasın. Yaptığı her işte gözüm kapalı olacağım bir yönetmendir Andaç... Çok iyi oyuncu koçudur, her şeyden önce ben onun işini nasıl yaptığını bilerek sete gidiyorum. Kodlarımız çok tutuyor onunla...

Senaryo yazdığınızı da biliyorum. Elinizde neler var şu an?
- Halihazırda yazdığım iki çocuk oyunu var. şehir Tiyatroları’nda sahneye konulacak, görüşmeleri hâlâ sürüyor. Büyükler için de bir tiyatro oyunum var bitirdiğim... Onun haricinde bir hikayem var, onu bir arkadaşımla kısa film yapacağız.

Konusu ne bu hikayenin?
- Erkeklerin kendinden kaçmak için kullandığı maskeler üzerine bir hikaye... Büyük olasılıkla anlattıklarım kadınlara çok tanıdık gelecektir. Son zamanlarda sürekli yazıyorum. Bir uzun metraj senaryo da çıktı. Sadece son sahneleri kaldı.

ÇALIŞMAYI İSTEDİĞİM İKİ YÖNETMEN VAR

Yazma hevesiniz son zamanlarda daha da artmış gibi...
- Kendimi bildim bileli yazıyorum aslında... Daha önceleri düz yazı ve hikayelerdi, şimdi ise ağırlıkla olarak senaryo yazıyorum.

“Sıfır Dediğimde” filminde rol almıştınız. O film beklentilerinizi karşıladı mı?
- “Sıfır Dediğimde”den gerçekten çok büyük keyif aldım. Biliyorsunuz, Houston Film Festivali’nde çok ses getirdi ve binlerce film arasından sıyrılıp ödüle layık görüldü o film... Yani başarı ille de gişede olmuyor. Öyle yönetmenler var ki, hiçbir şeyi kopyalamadan ve ne gişe getirir, ne kadar tutar diye düşünmeden, sadece kendi dünyalarına olan inançlarıyla yola çıkıyorlar. Gökhan Yorgancıgil de öyle yaptı, yani çok etkileyici bulduğu bir hikayeyi filme çekti. Bu cesaretinden dolayı kendisine çok saygı duyuyorum. Yaptığı işin arkasında durdu. Ben de o işin arkasında duruyorum, çünkü çok keyifliydi.

Çalışmayı hayal ettiğiniz yönetmenler var mı?
- Ferzan Özpetek’le ve Fatih Akın’la çalışmak en büyük hayalimdir benim. Her ikisi de çok beğendiğim yönetmenler...

Yeni sezon için “evet” dediğiniz bir dizi var mı?
- “Evet” dediğim değil ama görüşme halinde olduğum projeler var. Sitcom tadında şeyler de geldi, aksiyon-polisiye tarzında teklifler de... Değişik roller için teklif almak çok hoşuma gidiyor. Demek ki her türü oynayabileceğimi düşünüyorlar. Ama dediğim gibi henüz netleşen bir proje yok. Gerçekten beni etkileyecek iyi bir şirket, iyi bir senaryo, iyi bir ekip beklentisi içindeyim.

Hürriyet/8 Haziran 2009

Kocamı bulursam çocuk yapacağız!

'Dudaktan Kalbe' dizisindeki 'Cavidan' rolüyle dikkatleri üstüne çeken Özge Özder, kendisi gibi oyuncu olan eşi Tansel Önger ile görüşememekten yakındı. "Televizyondan ona el sallıyorum" diyen Özder ekledi: Birbirimizi bulursak çocuk yağacağız!

'Haziran Gecesi' dizisinde eskort kız 'Lale' karakteri ile tanınan Özge Özder, 'Dudaktan Kalbe' isimli yapımda da 'Cavidan' karakteri ile seyircinin gönlünü fethetti. Her fırsatta oyunculuğa aşık olduğunu belirten Özder, en büyük hayalinin kendisi gibi oyuncu eşi ile birlikte bir karavan tiyatrosu kurup, tüm köyleri gezmek olduğunu söyledi.

İşte Özder'in anlattıkları:

* Sizi iki sezon 'Dudaktan Kalbe' dizisinde izledik. Toplam dört sezondur da TV dizilerinde rol alıyorsunuz. Bu durum size yorucu gelmiyor mu?
Evet. Hem dizilerde rol alıyorum hem de tiyatroda oynuyorum. Yoruldum ama mesleğime de aşık olduğum için o yorgunluğu bir ayda unutup, özlemeye bile başlıyorum.

* Sizi birçok kişi 'Haziran Gecesi' dizisinde canlandırdığınız karakterle tanıdı. Oynayacağınız rolleri seçerken, neye dikkat ediyorsunuz?
Önce şunu söyleyeyim; 'Haziran Gecesi' benim için tam anlamıyla bir şanstı. Ben bu role seçilmeden önce 200 kişiyle deneme çekimi yapılmış. O role uygun üç değişik kişi bulunmuştu. En sonuncusu bendim ve seçildim. Üzerinden çok geçti ama hâlâ 'Lale' karakteri için içim titriyor; sokakta hâlâ bana 'Lale' diye bağıranlar oluyor. Rolleri seçerken projenin kalitesi, hikâyenin kim tarafından yazıldığı ve yönetmenin kim olduğu benim için çok önemli....

DİZİLERİN KADROSUNA GÖZ ATARIM!

* 'Yaprak Dökümü', 'Dudaktan Kalbe', 'Aşk-ı Memnu' ve 'Küçük Kadınlar' gibi romanların diziye aktarılmasını doğru buluyor musunuz?
Yurtdışında yapılan işlerin taklitlerini yapıp, onların senaryolarını TV'ye adapte etmektense; bizim romanlarımızı dizi senaryosu haline getirmek bence daha doğru. İnşallah bunların filmlerini de yapabilirsek, çok daha güzel olacak.

* Peki bir tiyatrocu olarak dizilerin bu kadar hayatımıza girmesi sizce doğru mu?
Dizilerin hayatımıza bu kadar girmesinin oyuncu olarak bana hem faydası, hem de zararı var.

* Nasıl yani? Önceleri tiyatrocular; televizyon dizilerine 'tu kaka' diye bakarken, bugün pek çok tiyatro oyuncusu dizilerde rol alıyor...
Ben hiç öyle bakmıyorum. Ama şöyle de bir gerçeklik var ki; role hazırlanma süreciniz ne kadar uzun olursa çıkan iş de o kadar kaliteli oluyor. Tabii ki bir haftada sinema filmi kıvamında bir şey çekmek, insanı ister istemez kaliteden uzaklaştırıyor. Ama ben hiçbir zaman dizilere 'tu kaka' diye bakmıyorum. Tiyatro oyuncularının bu şekilde bakması da kötü bir furyayı beraberinde getirdi. Oyuncudan başka herkes dizilerde rol aldı.

* Sizin düzenli takip ettiğiniz dizi var mı?
Yok ama yeni çıkan bir dizinin kadrosuna ve senaryosuna şöyle bir göz atarım. Bazen 'Avrupa Yakası'na bazen de 'Yaprak Dökümü'ne bakarım.

KOCAMI BULURSAM ÇOCUK YAPACAĞIZ!

* Bu arada evlisiniz ve eşiniz de oyuncu. Evlilik nasıl gidiyor? Eşiniz neler yapıyor?
Eşim Tansel (Önger) en son 'Elveda Derken' dizisinde oynadı. O da Trabzon Devlet Tiyatrosu sanatçısı ayrıca İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda konuk oyuncu. Kadrosu Trabzon'da olduğu için çok zor görüşüyoruz. Özellikle geçen sene çok yoğundu. Televizyondan ona el sallıyordum.

* Ama evlilikte heyecan ve hasret olur. Değil mi?
Evet. Öyle oluyor. (Gülüyor) Şimdi biz önümüzdeki sezon için dizi tekliflerini değerlendiriyoruz, diğer taraftan da birbirimizi görmeye gayret ediyoruz.

* Çocuk düşünüyor musunuz?
Yani birbirimizi bulursak düşünüyoruz. (Gülüyor) Ben çocuk yapmayı 33-35'ten önce istemiyorum. Şu an 31 yaşındayım. Yapmak istediğim şeyler var. Hazır olduğumda çocuk da olur!

'OYUNEVİ' FİLMİNDE BAŞROLDEYİM

* Bu yaz bir sinema filmi çekeceksiniz. Rolünüzü anlatır mısınız?
'Oyunevi' isimli bir projede rol alacağım. Projenin yönetmeni Boğaç Ergüvenç; 18 yıldır reklam yönetmenliği yapıyor, bu ilk uzun metraj filmi olacak. Senaryosu da Türkiye'de çok yapılmamış bir iş. Film, pskilojik gerilim olarak başlıyor ama korku değil! 'Panik Odası' tadında bir proje. Çok keyifli bir iş olacak. Benim dışımdaki oyuncular belirsiz! Çekimler ağustosta İstanbul'da yapılacak. Sonu da çok sürpriz bir finalle sona erecek. İzleyici beni çok gizemli bir rolde izleyecek. * Tanıtımları da ilginç olacakmış...

Evet... Enteresan çekimler yapıp, storyboardları hazırlanacak, onlardan da kitap çıkarmayı planlıyoruz. Çizgi roman tadında olacak. * Bu sizin ilk başrolünüz mü?
Evet. Daha önce Ömer Faruk Sorak'la 'Sınav', Aydın Bulut'la da 'Başka Semtin Çocukları'nı çektik. Ama bu benim ilk başrolüm.

SİNEMA SEKTÖRÜNÜN HER TÜRLÜ FİLME İHTİYACI VAR!

* Son yıllarda Mahsun Kırmızıgül, Şahan Gökbakar gibi değişik isimler, popüler filmler yaparak gişede rekor kırıyor. Bu durumu siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ben, sinema sektörünün her türlü filme ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. En çok da birilerinin gişe yapmayacağını göze alarak, bağımsız bir film yapıp, inandığı hikâyeyi, 'no name' oyuncularla çekmesini takdir ediyorum. Ben kişisel anlamda gişe filmlerini yerden yere vurmayı doğru bulmuyorum. Piyasa aslında kendi içinde dönüyor. O kişi, gişe filminden para kazandıktan sonra başka oyunculara ve set işçilerine de para kazandırıyor. Yani sektörü besliyor. Ayrıca Türk Sineması'nın hareketlenmesinde dizilerin de rol oynadığını düşünüyorum. Kısacası ben ne dizilere ne de popüler filmlere kötü gözle bakmıyorum.

POLİSİYE İÇİN ROL TEKLİFİ VAR!

* Şehir Tiyatroları nasıl gidiyor?
İyi... Bana özel tiyatrolardan da teklif geldi. Hatta üzülerek yapamadığım işler oldu. Ama hem dizi hem sinema filmi çekerken, bir de üstüne Şehir Tiyatroları'nda rol alırken, özel tiyatrolara da yetişemezdim. Yaptığınız işin hakkını vermek de lazım. Ben bu yıl Şehir Tiyatroları'ndaki 'Leonce ile Lena' oyunuyla sezonu kapattım. Şu an görüşmelerini yaptığım diziler var. 'Dudaktan Kalbe' dizisindeki 'Cavidan' karakterinden sonra aksiyon-polisiye tadında roller gelmeye başladı. Bu da benim çok hoşuma gidiyor.